Prostat ameliyatı, özellikle prostat kanseri tedavisinde uygulanan radikal prostatektomi, birçok hastada idrar kaçırma sorununa yol açabilir. Ameliyat sonrası idrar kaçırma, hem fiziksel hem de psikolojik olarak hastaların yaşam kalitesini etkileyebilir. Ancak modern tıp, bu sorunun yönetilmesi için çeşitli tedavi seçenekleri sunmaktadır.
İdrar kaçırma, idrarı kontrol etme yeteneğinin kaybı olarak tanımlanır ve genellikle prostat ameliyatı geçiren erkeklerde görülür. Özellikle radikal prostatektomi sonrası, mesane ve sfinkter kaslarının ameliyat sırasında zarar görmesi nedeniyle idrar tutma işlevinde zayıflama meydana gelebilir. Çoğu hasta, ameliyat sonrası ilk birkaç hafta veya ay içinde hafif sızıntılar yaşarken, bazı hastalarda idrar kaçırma uzun vadeli bir sorun haline gelebilir.
Prostat kanseri ameliyatı geçirdiyseniz, stres inkontinansı yaşayabilirsiniz. Bu da öksürdüğünüzde, hapşırdığınızda veya ağır bir şeyi kaldırdığınızda idrar kaçırabileceğiniz anlamına gelir. Bu mesane üzerindeki baskı nedeniyle olur. Ayrıca sıkışma tipi inkontinans adı verilen bir tür inkontinans vardır. Bu olduğunda, ani bir idrara çıkma ihtiyacı duyarsınız ve tuvalete gitmeden önce sızıntı olur.
Prostat Ameliyatı Sonrası Görülen İdrar Kaçırma Türleri
- Stres İnkontinansı: Stres inkontinansı, idrar kesesindeki basınç arttığında ortaya çıkar. Öksürme, hapşırma, gülme veya ağır kaldırma gibi hareketler sırasında idrar kaçırma meydana gelir. Bu durumun ana nedeni, sfinkter kaslarının zayıflaması veya hasar görmesidir. Prostatın alınması sırasında bu kasların bir kısmı çıkarılabilir veya ameliyat sonrası iyileşme sürecinde işlevlerini kaybedebilir.
- Sıkışma Tipi İnkontinans (Urge İnkontinans): Bu tür inkontinansta, hasta aniden güçlü bir idrara çıkma ihtiyacı hisseder, ancak tuvalete ulaşmadan idrar sızıntısı olabilir.
- Bu durumun temel nedeni, mesane kaslarının aşırı aktif hale gelmesi veya ameliyat sonrası sinir hasarı nedeniyle mesanenin kontrol edilememesidir.
- Karma Tip İnkontinans: Bazı hastalar hem stres hem de sıkışma tipi inkontinans belirtilerini birlikte yaşayabilir. Bu durum karma tip inkontinans olarak adlandırılır ve tedavi süreci daha kapsamlı olabilir.
Prostatın İdrar Kontrolündeki Rolü
İdrar böbreklerden mesaneye boşaltıldığında, vücudunuz idrar yaparken açılmasını “söyleyene” kadar kapalı kalan birkaç valf (sfinkter) tarafından vücut içinde tutulur.
Radikal prostatektomi ameliyatında, prostatın çıkarılması sırasında sfinkter kaslarının bir kısmı da alınabilir. Bu durum, kalan kasların yeterli basıncı oluşturamamasına ve idrar kaçırmaya neden olabilir.
Prostat ameliyatı sonrası idrar kaçırma oranları:
- Radikal prostatektomi sonrası hastaların %6 – %8’inde idrar kaçırma görülür.
- Minimal invaziv yöntemler ile yapılan ameliyatlarda bu oran daha düşük olabilir.
- Robotik cerrahi ile yapılan ameliyatlarda, sinir koruyucu tekniklerin kullanılması nedeniyle iyileşme süreci daha hızlı olabilir.
Prostat Ameliyatı Sonrası İdrar Kaçırma Nasıl Tedavi Edilir?
Ameliyattan sonra hafif ila orta derecede sızıntı ile ilgili sorunlar yaşadığınızı fark ederseniz, doktorunuz pelvik taban kasları için ilaçlar veya fizik tedavi egzersizleri gibi invazif olmayan tedavilere başlamayı önerebilir. Bu tedaviler ayrıca her gece işemek için kaç kez kalkmanız gerektiğini de azaltabilir.
Bu yöntemler bazen hafif ila orta derecede sızıntısı olan erkeklere yardımcı olabilir. Kalıcı sızıntı veya daha ciddi bir sorunu olan erkekler ped kullanmaya devam etmek istemiyorlarsa ameliyata ihtiyaç duyabilirler.
1. Pelvik Taban Kas Egzersizleri (Kegel Egzersizleri)
Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılan Kegel egzersizleri, idrar tutma fonksiyonunu iyileştirmek için önerilir. Bu egzersizler, sfinkter kaslarını güçlendirerek idrar kaçırmayı azaltabilir.
Nasıl Yapılır?
- İdrar yaparken idrarı birkaç saniye tutarak pelvik kasları hissedin.
- Günlük olarak, bu kasları 5-10 saniye boyunca sıkarak bırakma egzersizleri yapın.
- Bu işlemi günde 10-15 kez tekrarlayın.
Kegel egzersizleri, özellikle hafif ve orta dereceli stres inkontinans yaşayan hastalar için etkili olabilir.
2. İlaç Tedavisi
Bazı ilaçlar, mesane kaslarını gevşeterek idrar kaçırma sorununu azaltabilir.
- Antimuskarinik ilaçlar (Tolterodin, Oksibutinin): Mesane kaslarının aşırı aktif çalışmasını önler.
- Beta-3 reseptör agonistleri (Mirabegron): Mesane kapasitesini artırarak idrar tutma süresini uzatır.
Ancak, ilaçlar her hastada aynı etkiyi göstermeyebilir ve doktor kontrolünde kullanılması gerekir.
3. Üretral Askı Prosedürü
Üretral askı prosedürü, üretayı destekleyerek idrar kaçırmayı önlemek için kullanılan minimal invaziv bir cerrahi yöntemdir.
Nasıl Çalışır?
- Üretranın etrafına yapay bir ağ bandı yerleştirilir.
- Bu bant, üretrayı yukarı kaldırarak idrar kaçırmayı önler.
- İşlem genellikle lokal veya genel anestezi altında yapılır ve iyileşme süreci kısa sürelidir.
Riskler:
- Geçici idrar yapamama durumu
- Enfeksiyon veya ağ oluşumu
4. Yapay Üriner Sfinkter (AUS) Ameliyatı
Ağır idrar kaçırma vakalarında, en etkili yöntemlerden biri yapay üriner sfinkter ameliyatıdır.
Nasıl Çalışır?
- Üretranın çevresine şişirilebilir bir silikon manşon yerleştirilir.
- Hastalar, manuel bir kontrol mekanizması ile idrara çıkmak istediklerinde bu manşonu gevşetebilir.
Avantajları:
- Yüksek başarı oranı
- Uzun süreli kullanım avantajı
Dezavantajları:
- Cihaz arızalanabilir ve tekrar ameliyat gerekebilir.
- Uygulama sonrası enfeksiyon riski olabilir.
