Prostat hastalıkları erkeklerin yaş almasıyla birlikte daha sık karşılaştığı sağlık problemlerindendir. Özellikle iyi huylu prostat büyümesi (BPH) ve prostat kanseri, erkek ürolojisinin en yaygın konularından biridir. Ancak her prostat büyümesi cerrahi gerektirir mi? Hangi hastalarda prostat ameliyatı kaçınılmaz hale gelir?
Bu soruların yanıtı, sadece prostatın büyüklüğüne değil, hastanın şikayetlerine, idrar yolundaki etkilerine ve yaşam kalitesine göre değişir. Yazının devamında cerrahi kararını etkileyen tüm faktörleri ayrıntılı olarak ele alacağız.
Prostat Büyümesi Normal mi?
Evet, prostatın yaşla birlikte büyümesi doğal bir süreçtir. Ancak bu büyüme her zaman müdahale gerektirmez. 40’lı yaşlardan sonra prostat hacmi yılda ortalama %2 oranında artar. 60 yaş üzeri erkeklerin %50’sinde, 80 yaş üzerindekilerin ise %80’inde BPH tespit edilir.
Bu büyüme idrar yolunu sıkıştırdığında semptomlar ortaya çıkar. Ancak bu semptomların şiddeti ve hastanın yaşam kalitesine etkisi tedavi kararını belirleyen esas faktördür.
İlaçla Takip Edilen ve Cerrahi Gerektirmeyen Hastalar
Aşağıdaki durumlarda çoğu hasta medikal tedaviyle uzun süre takip edilebilir:
- Hafif dereceli idrar yapma güçlüğü
- Gece 1–2 kez idrara kalkma
- Tam boşalmama hissi olsa da ciddi rahatsızlık vermeyen seviyede
- Şikayetlerin ani ilerlemediği veya sabit seyrettiği hastalar
- Rutin kontrollerde böbrek fonksiyonları normal olanlar
Bu hastalarda alfa blokerler ve 5-alfa redüktaz inhibitörleri gibi ilaçlarla idrar akımı rahatlatılabilir. Ancak bu yaklaşım uzun vadede tüm hastalar için yeterli olmayabilir.
Cerrahi Gerektiren Belirtiler Nelerdir?
Prostat ameliyatı genellikle aşağıdaki klinik durumlarda kaçınılmaz hale gelir:
1. İdrar Retansiyonu (İdrar Yapamama)
Hastanın mesanesinde idrar dolu olmasına rağmen hiç idrar yapamaması durumudur. Bu durum sondayla geçici olarak çözülebilir ama tekrarlıyorsa kalıcı çözüm cerrahidir.
2. Sık Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonu
Prostatın büyümesi sonucu mesane tam boşalamadığı için içeride kalan idrar bakteri üretimi için zemin oluşturur.
3. Mesane Taşı
Mesane içinde biriken idrar kristalleşerek taş oluşturabilir. Bu durum, idrar yaparken ağrı ve kanamaya neden olur. Cerrahi bu noktada şart hale gelir.
4. İdrarda Sürekli Kanama
Prostat yüzeyindeki damarların çatlamasıyla ortaya çıkan bu durum sık tekrarlıyorsa, lazer tedavileri ile müdahale gerekebilir.
5. Böbrek Fonksiyonlarında Bozulma
İleri prostat büyümesi mesane çıkışını tıkadığında böbreklere kadar etki edebilir. Kreatinin yüksekliği ve hidronefroz gibi bulgular varsa ameliyat ertelenmemelidir.
6. Ciddi Yaşam Kalitesi Kaybı
Her ne kadar bazı semptomlar medikal tedaviyle kontrol altında tutulsa da, sık idrara kalkmak, idrarı başlatmakta zorluk ve ani sıkışma hissi gibi şikayetler hastanın sosyal yaşamını bozuyorsa cerrahi önerilir.
Hangi Ameliyat Tekniği Tercih Edilir?
Prostat ameliyatlarında farklı teknikler kullanılmaktadır. Tercih, hastanın genel durumu, prostat hacmi ve eşlik eden hastalıklara göre şekillenir:
- TURP: Orta büyüklükteki prostatlarda en yaygın klasik yöntemdir.
- HoLEP / ThuLEP: Büyük prostatlarda lazerle yapılan modern cerrahilerdir. Daha az kanama ve kısa hastanede kalış süresi sağlar.
- Greenlight Lazer: Kan sulandırıcı kullanan hastalarda öne çıkar.
- Açık Prostatektomi: Çok büyük prostatlarda tercih edilir; ancak artık lazer sistemleriyle büyük oranda yer değiştirmiştir.
HoLEP tekniği hakkında detaylı bilgi almak isterseniz şu yazıya göz atabilirsiniz: HoLEP Ameliyatı Nedir, Avantajları Nelerdir?
Tanı ve Karar Süreci Nasıl İşler?
Hekiminiz, aşağıdaki testlerle ameliyata gerek olup olmadığını belirler:
- Prostat hacminin ultrason ile ölçümü
- Kan tahlili (PSA, kreatinin)
- Üroflowmetri (idrar akım hızı testi)
- Gerekirse mesane ve böbrek ultrasonu
- Sistoskopi (endoskopik mesane ve üretra değerlendirmesi)
Bunlara göre karar verilir. Özellikle prostat hacmi büyük olan, tekrarlayan retansiyon yaşayan ve idrarda kanaması olan hastalarda cerrahi artık ertelenmemelidir.
