Gleason skoru, prostat kanseri hücrelerinin ne kadar agresif olduğunu belirlemek için kullanılan patolojik bir derecelendirme sistemidir. Prostat biyopsisi sonucunda elde edilen hücrelerin mikroskop altında değerlendirilmesi ile belirlenir ve tedavi sürecinin planlanmasında büyük rol oynar.
Bu sistem, 1966 yılında Dr. Donald Gleason tarafından geliştirilmiş olup, günümüzde hala en güvenilir prognostik araçlardan biri olarak kabul edilmektedir. Kanser hücrelerinin normal hücrelerden ne kadar farklılaştığını gösteren bu skor, hastalığın yayılma ve ilerleme riskini belirlemede önemli bir ölçüttür.
Gleason Skoru Nasıl Hesaplanır?
Gleason skoru, biyopsi sırasında alınan doku örneklerinin mikroskop altında incelenmesiyle hesaplanır. Bu değerlendirme süreci şu şekilde ilerler:
- Primer Patern (Ana Skor): Patolog, biyopsi örneğinde en yaygın görülen kanser hücre yapısını belirler ve 1’den 5’e kadar bir derecelendirme yapar.
- Sekonder Patern (İkincil Skor): İkinci en yaygın hücre yapısı belirlenir ve yine 1’den 5’e kadar bir puan verilir.
- Toplam Gleason Skoru: İlk iki skoru toplayarak nihai bir Gleason skoru oluşturulur. Örneğin, 3+4=7 veya 4+5=9 gibi.
Gleason skoru 6 ile 10 arasında değişir, çünkü 1 ve 2 skorları artık klinik olarak kullanılmamaktadır.
Gleason Skorunun Anlamı ve Derecelendirilmesi
Gleason skoru ne kadar düşükse, kanser hücreleri normal hücrelere daha yakındır ve genellikle daha yavaş ilerler. Yüksek skorlar ise kanserin daha agresif olduğunu ve daha hızlı yayılabileceğini gösterir.
Gleason 6 (Düşük Dereceli Kanser)
- Hücreler nispeten normal yapısını korumuştur.
- Kanser yavaş ilerler ve düşük risk grubundadır.
- Genellikle aktif izlem önerilir.
Gleason 7 (Orta Dereceli Kanser)
- 3+4=7: Düşük riskli ancak yakından takip edilmesi gerekir.
- 4+3=7: Daha agresif bir seyir gösterebilir, tedavi gerektirebilir.
- Tedavi seçenekleri arasında cerrahi veya radyoterapi bulunabilir.
Gleason 8-10 (Yüksek Dereceli Kanser)
- Kanserin agresif olduğu ve hızla yayılabileceği anlamına gelir.
- Metastaz riski daha yüksektir.
- Hormon tedavisi, cerrahi ve immünoterapi gibi kombine tedavi seçenekleri önerilebilir.
Gleason Skorunu Etkileyen Faktörler
Gleason skoru tek başına değerlendirilmez; hastalığın genel durumu ve diğer faktörler ile birlikte yorumlanmalıdır:
- Tümörün Evresi: Skor yüksek olsa da, kanser prostat dışına yayılmadıysa tedavi şansı daha yüksektir.
- Hastanın Genel Sağlık Durumu: Diyabet, hipertansiyon veya diğer kronik hastalıklar tedavi seçeneklerini etkileyebilir.
- Genetik Faktörler: Bazı bireyler hedefe yönelik tedavilere daha iyi yanıt verebilir.
- Tedaviye Uyum: Düzenli doktor kontrolleri ve tedavi protokollerine uyum, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir.
Gleason Skoru ve Tedavi Seçenekleri
Gleason skoru tedavi kararlarında önemli bir kriterdir. Skor ne kadar yüksekse, tedavi daha agresif olabilir:
- Düşük Skor (Gleason 6): Aktif izlem önerilir, gereksiz tedavilerden kaçınılır.
- Orta Skor (Gleason 7): Cerrahi veya radyoterapi genellikle önerilir.
- Yüksek Skor (Gleason 8-10): Kombine tedaviler (cerrahi, radyoterapi, hormon tedavisi) uygulanabilir.
Gleason skoru, prostat kanseri tanısı konulan hastalar için hastalık seyrini ve tedavi seçeneklerini belirleyen en önemli kriterlerden biridir. Erken teşhis ve doğru tedavi planı ile hastalar uzun yıllar sağlıklı bir yaşam sürebilir.
Eğer prostat kanseri teşhisi aldıysanız, doktorunuzla Gleason skorunuzu detaylı şekilde konuşarak en iyi tedavi seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.
