Prostatın transüretral iğne ablasyonu (TUNA), iyi huylu prostat büyümesine bağlı işeme sorunlarını azaltmak için prostat dokusunu ısı enerjisiyle küçülten endoskopik (kapalı) bir yöntemdir. Isıyla hedeflenen doku zamanla vücut tarafından emilir veya idrarla atılır ve idrar kanalındaki bası azalır.
Prostatın transüretral iğne ablasyonu (TUNA), cerrahi istemeyen ya da cerrahi riskleri yüksek olan erkekler için minimal invaziv bir alternatiftir. TUNA, özellikle prostat hacmi 80 gramın altında olan, kan sulandırıcı kullanan ve genel anesteziden kaçınmak isteyen hastalarda dikkate değer bir seçenektir.
TUNA Nedir ve Nasıl Etki Eder?
TUNA, üretra içinden ilerletilen bir endoskop aracılığıyla prostatın tıkayıcı bölgelerine ince iğneler yerleştirilmesi ve bu iğneler üzerinden radyofrekans enerjisi verilmesi prensibine dayanır. Isı, hedef dokuda koagülasyon nekrozu oluşturur; böylece dokunun hacmi küçülür, idrar akışındaki direnç azalır ve şikayetler kademeli olarak hafifler.
İşlem, minimal doku hasarı yaratacak şekilde odaklanır; çevre dokular mümkün olduğunca korunur. Sonuçlar genellikle haftalar içinde belirginleşir; tam etkinin ortaya çıkması kişiden kişiye değişmekle birlikte birkaç ayı bulabilir.
TUNA Nasıl Uygulanır?
İşlem çoğunlukla lokal anestezi altında, günübirlik koşullarda gerçekleştirilir. Doktor, rezektoskop/endoskop ile üretradan mesaneye ilerler, prostat bölgesine ulaşır ve iki ince iğneyi tıkayıcı dokuya yerleştirir. Radyofrekans enerjisi 4–8 odakta uygulanabilir; her uygulama, tıkayıcı adenomun farklı bir parçasını hedefler.
İşlem sonunda idrar sondası takılır ve birkaç gün kalabilir. Çoğu hasta aynı gün evine döner; ilk 24 saat dinlenme ve bol sıvı önerilir. Sonda çıktıktan sonra idrarda az miktarda kan görülebilir; bu genellikle geçicidir.
Kimler TUNA İçin Uygun Adaydır?
Prostat hacmi yaklaşık 80 gramın altında olan ve orta-düzey semptomları bulunan BPH (iyi huylu prostat büyümesi) hastaları TUNA için uygun olabilir. Genel anestezi riski taşıyan kalp-akciğer hastalığı olanlar, kan sulandırıcı ilaç kullanan ve bu ilaçları kesmesi sakıncalı olanlar da TUNA’dan fayda görebilir.
Ciddi derecede büyük prostat, mesane taşı, önemli miktarda rezidü idrar veya nörojenik mesane gibi durumlarda farklı tedaviler öncelik kazanabilir. Uygunluk değerlendirmesi üroloji hekimi tarafından muayene, semptom skorları ve görüntüleme ile yapılır.
TUNA Hangi Şikayetleri Azaltır?
İdrar yaparken zayıf akım ve zorlanma, sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, kesik-kesik işeme, idrar sonrası damlama ve mesanenin tam boşalmama hissi TUNA sonrasında genellikle azalır. Etki kademeli olup, ısı ile tedavi edilen dokunun küçülmesine paralel şekilde haftalar içinde artar.
İyileşme ve Günlük Hayata Dönüş
Hastaların çoğu birkaç saat gözlemin ardından taburcu edilir. İlk gün dinlenmek, 1–2 litre su içmek ve reçetelenen ilaçları düzenli kullanmak önerilir. Sonda çıktıktan sonra 2–3 hafta boyunca idrarda hafif kan görülebilir.
İlk 4–6 haftada 5 kilodan ağır yük kaldırmamak, yoğun egzersiz ve bisiklet sürmekten kaçınmak, sauna/termal banyolara gitmemek ve kabızlığı önlemek uygundur. Cinsel aktivite için genellikle 2–3 hafta beklemek önerilir; bu süreçte menide kan görülebilir ve çoğunlukla geçicidir.
TUNA’nın Avantajları
- Çoğu vakada hastanede yatış gerektirmeyen günübirlik bir işlemdir.
- Lokal anestezi ile yapılabildiğinden genel anesteziden kaçınma imkanı sunar.
- Komplikasyon riski görece düşüktür ve iyileşme süreci hızlıdır.
- Kan sulandırıcı kullanan hastalarda, hekimin uygun görmesi halinde ilaç kesmeden uygulanabilir.
- Günlük yaşama dönüş genellikle kısa sürede olur; iş ve sosyal hayata adaptasyon kolaydır.
- Lazer veya açık cerrahiye göre daha az invazivdir ve maliyeti birçok merkezde daha erişilebilirdir.
TUNA’nın Sınırlılıkları
- Çok büyük prostatlarda etkinlik azalabilir; bu hastalarda alternatif cerrahiler daha uygun olabilir.
- İşlem sonrasında kısa süre sonda kullanımı gerekir.
- Şikayetlerde düzelme kademeli olduğundan sabır ve takip gerektirir.
- Prostat dokusu yaşla büyümeye devam edebileceğinden ilerleyen yıllarda yeniden müdahale gerekebilir.
TUNA Diğer Tedavilere Kıyasla
TURP (transüretral rezeksiyon) ve HoLEP gibi cerrahiler genellikle daha güçlü ve hızlı bir açıklık sağlar; buna karşın anestezi ve hastanede kalış gereksinimi daha fazladır. TUMT (mikrodalga termoterapi) ve su buharı tedavileri gibi minimal invaziv seçeneklerle aynı ailede yer alan TUNA, lokal anestezi imkanı ve düşük komplikasyon profiliyle öne çıkar.
Seçim; prostat hacmi, semptom şiddeti, eşlik eden hastalıklar, ilaç kullanımı ve hastanın beklentileri göz önüne alınarak kişiselleştirilir. Nihai karar üroloji hekiminin değerlendirmesiyle verilmelidir.
Prostatın transüretral iğne ablasyonu (TUNA), BPH’a bağlı idrar yolu tıkanıklığını azaltmada güvenli, günübirlik ve minimal invaziv bir seçenektir. Doğru hasta seçimiyle semptomları belirgin biçimde hafifletebilir; cerrahi riskleri yüksek olan veya cerrahiyi tercih etmeyen hastalar için değerli bir alternatiftir. Uygunluk, beklenti ve olası sınırlılıklar üroloji uzmanıyla yüz yüze görüşülerek kişiye özel değerlendirilmelidir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?
38°C üzeri ateş, sonda çıktıktan sonra hiç idrar yapamama, idrarda yoğun kanama/pıhtı veya şiddetli ağrı durumlarında gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Her olağan dışı bulgu hekimle paylaşılmalı, kontrol randevuları aksatılmamalıdır.
Sık Sorulan Sorular (Özet)
TUNA kalıcı mıdır?
Etkisi uzun sürebilir; ancak prostat yaşla büyümeye devam edebilir ve yıllar içinde yeni müdahaleler gerekebilir.
İşlem ağrılı mıdır?
İşlem lokal anestezi altında yapılır; sonrasında birkaç gün hafif yanma ve sık idrara çıkma hissi olabilir.
İşime ne zaman dönebilirim?
Masa başı işlere çoğu kişi birkaç gün içinde dönebilir; ağır fiziksel işler için hekimin önerisi beklenmelidir.
